Indien ja: dan is de Wet verbetering poortwachter een adequate oplossing.

Indien nee: dan is het logisch dat de Wet verbetering poortwachter niet goed werkt en juist onnodig verzuim veroorzaakt.

Sinds de jaren ’90 zijn verzuim en arbeidsongeschiktheid een probleem voor politici. Minister president Ruud Lubbers zei destijds: Nederland is ziek. Commissies onderzochten de oorzaken en uiteindelijk werden de bedrijfsverenigingen daardoor afgeschaft, wat leidde tot nieuwe uitvoerders: de arbodiensten. Hiermee werd de uitvoering van verzuim de verantwoordelijkheid van werkgevers en werd ook de financiering naar de markt verschoven. Sinds 1993 werd steeds meer wetgeving geïntroduceerd waarmee verzuim en arbeidsongeschiktheid zijn gereguleerd, denk hierbij bijvoorbeeld aan het WAO-hiaat, de Wet verbetering poortwachter (Wvp) en later de WIA. Ook zijn de lasten voor werkgevers sindsdien gestaag gestegen en bedragen die, ook door de tekortkomingen van UWV, inmiddels circa 2,5 miljard Euro per maand.

Maar ondanks het financiële politieke succes door middel van de lastenverschuivingen zijn er toch voortdurend zorgen (bij diezelfde politiek)

Hoewel inmiddels bijna de volledige financiering van verzuim en arbeidsongeschiktheid in Nederland stevig richting de werkgevers is verschoven blijven er volop problemen bestaan. De uitvoering is versnipperd in twee weinig complementaire delen: een privaat en een publiek deel. De arbodienstverlening volgt de wettelijke voorschriften reactief en voegt geen oplossingen toe, mede daardoor dalen het verzuim en WIA-instroom niet.

In het publieke domein laat de kwaliteit van uitvoeren door UWV al sinds haar startjaren te wensen over. Sinds 2002 zijn de processen rondom de verzuimbegeleiding strakker geregeld, een handige regel die meegroeide toen in 2005 de loondoorbetaling naar 2 jaar werd verlengd. De WIA-uitkeringen kunnen inmiddels tot 10 jaar gefactureerd worden, maar welke redenen daarvoor ook werden aangevoerd; de verwachte of gewenste verbeteringen blijven tot op heden uit. De verzuimpercentages en de WIA-instroom blijven onveranderd hoog en stijgen zelf nog steeds. Daar kwam bij dat er vanaf 2016 er door alle betrokken partijen, zowel privaat als publiek, opeens hobbels in verband met Europese Privacywetgeving moesten worden gladgestreken. 

Vanwege alle zorgen, het uitblijven van resultaten en de klachten over UWV zijn er sinds de oprichting meerdere parlementaire onderzoeken geweest naar het functioneren. Volgens goed politiek gebruik hebben er sindsdien ook nog een 2-tal commissies over mogelijke veranderingen nagedacht; de commissies Borstlap en OCTAS.

Paradox

‘Borstlap en OCTAS’ waren vast niet de laatste onderzoeken en er zullen er ongetwijfeld nog een aantal volgen, maar net zoals met deze twee genoemde rapporten het geval is zal de kans groot zijn dat ook dan de impact gering zal zijn. De reden hiervoor is even markant als paradoxaal: onze uitvoering sluit al sinds 1967 niet meer aan op het grootste deel van het verzuim. Sterker nog: onze huidige wettelijk voorgeschreven verzuimuitvoering is eigenlijk een belangrijke oorzaak voor de huidige verzuimmalaise. Het merendeel van het verzuim ontstaat door de Wvp en wat uw arbodienst ook belooft, de huidige verzuimsituatie zal alleen maar nog erger gaan worden.

Oorzaken

• Sinds 1967 wordt in Nederland het onderscheid tussen het Risque Professional en Risque Social om politieke redenen niet meer wordt beoordeeld.

• Daardoor zijn de specifieke en passende aanpak, begeleiding en re-integratie die bij die verschillen horen ook verdwenen.

• Na het verdwijnen van de beoordeling van de oorzaak is uiteindelijk zelfs het verschil tussen afwezigheid en verzuim door nieuwe wetgeving (Wet verbetering poortwachter, de Wvp) geëlimineerd.

• Door de komst van de Wvp is alle afwezigheid vanaf dag 1 verzuim tenzij door een bedrijfsarts anders benoemd.

• De begeleiding is altijd reactief en hoe je het ook wendt of keert, de Nederlandse arbodienstverlening stoelt op dezelfde wet die het veroorzaakt, een niet zo handige combinatie.  

De conclusie op deze oorzaken is belangrijk omdat daarmee de volgende stelling kan worden verdedigd: “de Wvp veroorzaakt onnodig verzuim omdat het grootste deel, meer dan 50%, van de afwezigheid is gebaseerd op een afwezigheid die niets met ziekte en of gebrek te maken heeft.”

Nieuwsgierig geworden

Tot zover deze eerste versie, in de volgende blog wordt hoe mobiliteit middels mensgericht casemanagement bij (arbo)dienstverleners en werkgevers kan worden geïntroduceerd en geïmplementeerd. Er zal ook aandacht zijn voor wat werkgevers en werknemers zelf moeten doen om zo de huidige aanpak te kunnen doorbreken om zo het extern inkopen en door externen laten oplossen te minimaliseren.

Bedankt voor het lezen,

Vriendelijke groet,

Herwin Schrijver, Juni 2025