De verzuimbegeleiding in Nederland wordt grotendeels gestuurd door de Wet verbetering poortwachter, die conform onderstaand voorbeeld een gestructureerd proces voorschrijft voor de begeleiding van zieke werknemers. Dit proces wordt momenteel ondersteund door verzuimsystemen met ingebouwde actiemodellen, maar er zijn belangrijke ontwikkelingen gaande die de toekomst van verzuimbegeleiding kunnen veranderen. Hier volgt een beknopt overzicht.
Huidige verzuimbegeleiding
Het huidige begeleidingsproces omvat een grote reeks diverse activiteiten die op bepaalde momenten bij een arbodienst door verschillende professionals worden uitgevoerd. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:
- Bedrijfsartsen
- Praktijkondersteuners voor verzuim-intake
- Casemanagers
- Arbeidsdeskundigen
- Specialisten voor 2e spoor re-integratie, etc.
De verzuimbegeleiding en de geregistreerde activiteiten worden vastgelegd in een verzuimdossier, dat na twee jaar verzuim samen met het medisch dossier door het UWV wordt beoordeeld. Een positieve beoordeling heeft een WIA-keuring als gevolg, een negatieve uitslag resulteert in een loonsanctie.
Toekomstige ontwikkelingen
De verwachting is dat digitalisering en kunstmatige intelligentie (KI) in de nabije toekomst een steeds grotere rol zullen gaan spelen in de verzuimbegeleiding. Gevolgen en oorzaken gaan elkaar tijdens de ontwikkeling voortdurend beïnvloeden en daardoor in nieuwe arbodienstverlening resulteren.
- Veel taken in de digitale arbodienstverlening die nu door mensen worden uitgevoerd, zullen in de toekomst door computers en bots kunnen worden overgenomen.
- De inzet van digitale arbodienstverlening en KI zullen waarschijnlijk leiden tot kosten efficiëntie met vervolgens lagere tarieven en meer marktwerking als resultaat.
- HR-professionals zullen een cruciale rol spelen bij de introductie en implementatie van de nieuwe vormen van digitale arbodienstverlening. Niet alleen bij de verzuimbegeleiding, maar ook bij de verzuimmelding en de arbeidsrechtelijke aspecten van de re-integratie.
Uitdagingen en aandachtspunten voor HR
Bij de overgang naar de gedigitaliseerde verzuimbegeleidingsprocessen zijn er op voorhand belangrijke punten om rekening mee te houden:
- De introductie van algoritmen die onderscheid gaan maken tussen begrippen die in de huidige praktijk zijn gelijkgesteld, zoals bijvoorbeeld ‘verzuimduur’ en ‘ziekteduur’. Met het wegnemen van de wel degelijk bestaande verschillen werd de rol van de leidinggevende (Het goede gesprek) bij de verzuimintake vereenvoudigd. Dit maakt het bestaande verzuimbeleid bij veel werkgevers obsoleet en er moet dus ook daarom gerepareerd worden.
- De introductie en implementatie van digitale arbodienstverlening op basis van KI-gestuurde systemen betekent dat de geldende privacywetgeving strakker wordt nageleefd, vooral met betrekking tot het stellen van vragen aan werknemers, bijvoorbeeld bij de verzuimintake.
- Toekomstige innovatieve systemen, zoals bijvoorbeeld een gepersonaliseerde Werkgevers-app, zullen in staat zijn om verschillende HR-gerelateerde functies kunnen integreren, waaronder verzuimmelding en -beheer.
- KI-gestuurde algoritmen kunnen voorgeprogrammeerde reactielijnen activeren bij een ziekmelding. Een aandachtspunt is dat dit de menselijke tussenkomst kan verminderen waardoor er een nog onbenoemd en onbekend fenomeen, het zogenaamde verzuimisolement, kan ontstaan.
Rol van HR bij de digitale transitie
De digitalisering van de arbodienstverlening gaat niet alleen qua uitvoering voor veel verandering zorgen maar ook beleidsmatig bij werkgevers een daverende impact hebben. Van HR-professionals mag worden verwacht dat ze straks daarin hun verantwoordelijkheid nemen en ten aanzien van de transitie een sleutelrol gaan spelen bij de herdefinitie van de volgende aandachtsgebieden:
- Het introduceren en implementeren van nieuwe digitale verzuimbegeleidingssystemen.
- Het herontwerpen van interne financiële- en HR-processen om een optimale aansluiting te realiseren.
- Het managen van de veranderingen die de nieuwe technologieën met zich meebrengen.
- Het waarborgen van de menselijke aspecten van verzuimbegeleiding, die door de toenemende automatisering in de verdringing kunnen gaan komen.
- Zorgdragen voor extra borging van werkplezier en goed werkgeverschap die ook door andere events zoals banenverlies door de digitale revolutie en het kerend economisch tij en pensioenperikelen de komende jaren onder druk komen te staan.
De overgang naar een meer gedigitaliseerde vorm van verzuimbegeleiding biedt kansen voor efficiëntie en kostenbesparingen, maar vereist ook zorgvuldige implementatie en aandacht voor de unieke aspecten van elk verzuimgeval. HR-professionals zullen de uitdaging hebben om een balans te vinden tussen technologische vooruitgang en de menselijke benadering door specialisten die vaak nodig is bij complexe verzuimsituaties. De digitale verwerking van ziekmelding en de verzuimbegeleiding met behulp van digitale arbodienstverlening biedt een gestroomlijnd proces voor werkgevers en arbodiensten. Ook een mogelijke toekomstige digitale ziekmelding via een gepersonaliseerde werkgeversapp resulteert ongetwijfeld in een efficiëntere verzuimbegeleiding en kostenbesparingen. Er zijn echter zowel voordelen als potentiële nadelen aan de te verwachten toekomstige aanpak die beiden door HR gemanaged moeten gaan worden.
Toekomstige voordelen van digitale arbodienstverlening
- Strakke procesbeheersing
- Kostenefficiëntie door verminderde menselijke inzet
- Goedkopere arbo-contracten voor werkgevers
- Aantrekkelijk verdienmodel voor arbodiensten
Potentiële nadelen
Ook in andere onderdelen van de samenleving ontstaat door de digitalisering aantoonbaar een steeds grotere afstand tussen aanbieders en de consumenten, denk daarbij aan sectoren als energie, banken en ook de overheid zelf. Ten aanzien van de digitale arbodienstverlening geldt daarom dat het ontstaan van een zogenaamd “verzuimisolement” voor werknemers een van de grootste risico’s is. Dit kan leiden tot:
- Een verminderd gevoel van begrip en aandacht bij de verzuimende werknemer zelf. Het invullen van lijstjes en de interactie met chatbots gaat negatieve effecten hebben in de emotionele omgeving die een verzuimperiode herbergt.
- Dit verhoogt de drempels voor herstel en re-integratie.
- Resulteert in een mogelijk langere verzuimduur door gebrek aan menselijk contact.
Om dit potentiële probleem tegen te gaan kunnen er vanuit de volgende invalshoeken oplossingen (tegen het ontstaan van verzuimisolement) worden verwacht.
- Wetgeving: Aanvullende Poortwachter-wetgeving met verplichte menselijke elementen in de begeleiding.
- Vakbonden: Cao-afspraken voor verplichte menselijke aanvulling in de begeleiding.
- Werkgeversbeleid: Proactieve maatregelen en strategisch beleid om werknemersbelangen te borgen.
- Strategisch advies door bureaus die de werkgevers versneld kunnen adviseren en ondersteunen.
Beleidsmodel voor werkgevers
Werkgevers doen er verstandig aan om nu al te beginnen met het nadenken over beleid om de positie van werknemers te beschermen bij de implementatie van digitale verzuimbegeleiding en KI. kunnen werkgevers de volgende punten in hun beleid opnemen:
- Directe toegang voor werknemers tot:
- Bedrijfsarts;
- Casemanager;
- Inbreng bij onderzoeken en beoordelingen;
- Individuele coaching.
- Databeveiliging en data-eigendom:
- Gedeeld eigenaarschap van data tussen werkgever en werknemer;
- Inzagerecht voor werknemers;
- Toestemmingsvereiste voor datadeling.
- Arbeidsrechtelijke aspecten:
- Zorgvuldige totstandkoming van passend werk;
- Correcte effectuering van nieuwe overeenkomsten.
- Gecontroleerde datakoppelingen na toestemming werknemer
- Financieel;
- Arbeidsrechtelijk.
- Sociale en culturele aspecten
- Goed werkgeverschap, werkgeluk, vitaliteit; gedeelde waarden en duurzaamheid;
- Relaties en samenwerkingen;
- Medezeggenschap en leiderschap;
- Welzijn en ondersteuning zoals bjvoorbeeld arbeidstijden, eventbegeleiding en kinderopvang.
Werkgevers kunnen deze onderwerpen vooraf agenderen om zo pro-actief aan beeldvorming te werken waardoor er tijdig wordt nagedacht wie er aan welke beleidsvoorstellen gaat werken. Door in een vroeg stadium na te denken wie er waarmee aan de slag gaan kunnen werkgevers tijdig een beleidsmatige balans vinden tussen de efficiëntie van digitale systemen en de menselijke aspecten van verzuimbegeleiding. Dit helpt straks om potentiële nadelen zoals verzuimisolement in een vroeg stadium te voorkomen en zorgt voor een meer holistische aanpak van verzuimmanagement.
Tot zover een inkijkje op de mogelijke veranderingen en wenselijke aanpassingen om alles zo soepel mogelijk te laten verlopen. Werkgevers en dienstverleners die graag verder en meer verdiepend over deze onderwerpen van gedachten willen wisselen kunnen dit kenbaar maken op
Bedankt voor het lezen,
Vriendelijke groet,
Herwin Schrijver februari 2025
