Belangen verbinden of belangen samen brengen?

Van Arbo naar Gezondheid, Toekomst en Werk. Dat is de naam van mijn vorige, tot nu toe helaas bedroevend weinig gelezen, blog. Het bedroefde gevoel vloeit niet voort uit een voortdurend verlangen om gezien te worden want de motor voor mijn blogs is mijn passie voor het vak en werkgebied. De weergegeven visie op de ontwikkelingen is niet opgeschreven voor meer omzet of meer spotlights maar vanuit de veronderstelling dat de professionals in het veld er iets aan zullen hebben. Het voordeel van een dergelijk motief is dat de weinigen die wel de moeite nemen een beeld te vormen mij als auteur een even grote vreugde bezorgen en uiteindelijk de passie beloond wordt; daar doe je het voor. Dat is wat er door mijn gedachten ging toen ik afgelopen week weer het koele metaal onder mijn rug voelde en voor de 3e keer in 1,5 jaar het slangetje in mijn pols gebracht werd. Ik kon het niet nalaten om een grapje naar m’n cardioloog te maken; ‘kunnen we niet op een andere manier aan onze relatie werken? Ik vind het zo wel wat ingrijpend worden hoor’. Inmiddels zit ik met een glimlach te typen, lekker weer thuis en alles ok dus kan ik de paar overgebleven lezers zonder al teveel schuldgevoelens gerust een kwartiertje met verwarrende en lastige hersenspinsels vermoeien. Het komt uit een goed hart zullen we maar zeggen.

Deze nieuwe blog heet ‘Belangen verbinden of belangen samen brengen?’ Voordat we daar verder op ingaan is het handig om eerst nog even te kijken naar het ‘belangen-overzicht’ uit de vorige blog waarin de partijen worden behandeld. Wie heeft in de wereld van verzuimbegeleiding nou waar belang bij?

A. De overheid heeft belang bij de geldstromen de zeggenschap en het houden van toezicht en bepaalt de markt als volgt:

• Werkgevers betalen circa 25 miljard per jaar en het belang van de overheid is dat de financiering privaat (bij de werkgevers) blijft. Een verschuiving van 10% geeft dus een niet wenselijke publieke financieringsdruk van 2,5 miljard;
• De oorzaak voor het verzuim en de arbeidsongeschiktheid is niet relevant voor de toerekening. Werknemers betalen niet apart voor hun risico: het risque social; 
• De zeggenschap wordt geborgd vanuit de wetgeving; 
• Het toezicht is onder meer belegd bij UWV en Belastingdienst.

B. De aanbieders van diensten hebben omzet als belang;

• Langdurig verzuim draagt juist bij aan het eigen belang: dit is een perverse prikkel. Ondermaats presteren betekent misschien einde contract maar heeft verder geen zwaarwegende financiële gevolgen;
• De reguliere marktwerking is vanwege het wettelijk verplichte kader onvoldoende aanwezig, dus collectief ondermaats presteren heeft geen gevolgen;
• De privacywetgeving maakt dat transparantie van de performance afneemt;
• De toenemende waarde van de verzamelde data aangaande arbeidsongeschiktheid wordt door de verzamelende dienstenaanbieders als hun eigendom gezien.

C. De werkgevers hebben als belang:

• Voldoen aan de wettelijke kaders en goed werkgeverschap;
• De zekerheid van continuïteit, goed riskmanagement en lage kosten;
• Eigendomsrechten van de data omdat het hun personeel betreft;
• Onderhandelingspositie CAO.

D. De werknemers hebben als belang:

• Gezond en zinvol kunnen werken;
• De zekerheid van werk en inkomen;
• Snelle, goede en gratis dienstverlening;
• Zeggenschap. 

Dit overzicht maakt herkenbaar welke partijen welk eigen belang hebben en het is aan de probleemeigenaar, dat is in Nederland overduidelijk de werkgever, die de regie moet nemen om die diversiteit aan partijen en belangen te stroomlijnen en te verbinden. Maar is het verbinden wel de beste oplossing? 

Wanneer we naar de belangengroepen hierboven kijken dan zien we dat A. en B. een soort van collectieve belanghebbers zijn. Terwijl C. en D. een meer individueel belang hebben dat ze samen delen (want werkgevers en werknemers hebben als belangrijkste gemeenschappelijk belang dat de een niet zonder de ander kan). Het gezamenlijke belang en de gezagsverhoudingen zijn vastgelegd in een arbeidsovereenkomst en de werkzaamheden zijn verankerd in een functieprofiel. Dit model functioneert prima tot het moment dat er een verzuimmelding wordt gedaan. Wanneer dat gebeurt worden werkgever en werknemers als het ware uit elkaar getrokken en ieders afzonderlijke traject verplaatst naar de zuilen van afzonderlijke belangen: werknemers, werkgevers aanbieders van diensten en de overheid. En al die afzonderlijke belanghebbers moeten vervolgens onder regie van de werkgever gaan samenwerken en hun individuele eigen belangen verbinden om een werknemer na (langdurige uitval) met inachtneming van alle privacy wetgeving het werk weer te laten hervatten; geslaagde re-integratie.     

Wanneer we dit uiterst vreemde proces analyseren zien we bij een verzuimmelding in grote lijnen het volgende gebeuren; 

• een goed functionerende samenwerking uit elkaar trekken;
• het grootste deel van de verplichtingen bij de werkgevers neerleggen;
• werknemers vanuit verzuimwetgeving tegengestelde belangen en vluchtroutes geven;
• de verschillende onderdelen beleggen bij externe dienstverleners met eigen belangen;
• een oerwoud aan regelgeving opstellen dat bepaalt hoe deze externe belanghebbers afzonderlijk moeten samenwerken met de werkgever en de werknemer;
• dit alles onder de regie van de werkgever.

En dit alles moet dan gaan lukken doordat tal van verschillende partijen ondanks afzonderlijke belangen toch succesvol (samen)werken zonder een masterplan en zonder centrale regie? En na een geslaagde re-integratie moeten werkgever en werknemer dan aansluitend weer verder alsof er nooit iets is gebeurd en bij nieuw verzuim begint alles weer van voor af aan? Je begrijpt het al,  deze gang van zaken is mede de reden waarom de afgelopen 10 a 15 jaar de re-integratie in Nederland is mislukt. Het is nu niet moeilijk meer om te begrijpen waarom dit is gebeurd en zal blijven gebeuren. Dit is ook waarom de rol van de Register Casemanager en het Register Specialistisch Casemanager (RSC) voor werkgevers en werknemers zo succesvol was en tegenwoordig niet meer weg te denken is.

Welke veranderingen zijn nodig?

Er moet inhoudelijk iets veranderen en misschien is het juist zo dat de werkgevers en werknemers samen eerst onderdelen van het huidige model voor verzuimbegeleiding en re-integratie moeten ontbinden in plaats van te verbinden. Dus C. en D. moeten kijken hoe ze omgaan met de rubrieken A. en B. Rubriek A. (de Overheid) is tot nu toe nog een gegeven, blijft over rubriek B. (de dienstverleners) waar het de veranderingen betreft. In plaats van heel veel geld en energie te blijven steken in de verbinding van B. met de rubrieken C. en D. kunnen werkgevers en werknemers ook besluiten om deze samenwerking te ontbinden. In plaats van het verbinden van de afzonderlijke belangen van B., C. en D. kunnen deze in één organisatie worden samengebracht waarbij rekening wordt gehouden met de wettelijke kaders die A. stelt.

Het voordeel van dit geïntegreerde model BCD is dat de individuele afzonderlijke belangen ondergeschikt worden gemaakt aan één gemeenschappelijk belang van een goede verzuimbegeleiding en adequate re-integratie. De werkgever geeft zijn portemonnee niet meer blind aan een externe partij, de leidinggevende kan weer lekker gaan leiding geven en de werknemer wordt in een veilige omgeving snel en maximaal door professionals begeleid, zelfs wanneer er nog lang geen sprake is van verzuim. En dat alles onder een gedeeld bestuur vanuit het gedeelde oorspronkelijke belang werknemer/werkgever. Op de achtergrond kunnen verzekeraars en andere financiële belanghebbers dergelijke initiatieven ondersteunen met extra geldstromen en diensten waardoor de (te dominante) rol van het UWV verder kan kantelen. Betekent dit het einde van de huidige arbodiensten? Nee hoor, maar uiteindelijk wel voor een substantieel deel van hun huidige productenrange en de wijze waarop hun dienstverlening nu is ingevuld. Hoe dat allemaal gaat werken komt wellicht in een volgende blog. Voor nu bedankt voor jullie tijd, blijf allemaal gezond en veel leesplezier op www.verzuimdynamiek.nl

Hartelijke groet,

Herwin Schrijver.