Welke plaats neemt hybride werken in voor, tijdens en na Corona (in de samenleving maar dus ook bij jullie zelf)?
Welke impact heeft hybride werken op het verzuim? Vraagt hybride werken om een andere manier van verzuimbeheersing?
Zomaar een paar vragen uit een veel grotere reeks waar mij werd gevraagd of ik daar een bijdrage aan kan leveren door ze te beantwoorden. En hoewel het me zelden overkomt om nee te zeggen tegen verzoeken in relatie met het vakgebied en het casemanagement gaf ik nu een duidelijk negatief antwoord; nee dus.
Wat is een definitie van hybride?
Hybride betekent: nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken. De term hybride komt voor in de volgende verbanden: in de biologie is het een kruising tussen 2 soorten. En hybride in de kunst of muziek is een kruising tussen 2 of meerdere genres die wezenlijk van elkaar verschillen.
Of als we dan eens lekker uit de doos willen gaan, vandaag heb ik 100 kilometer gereden om een hybride te kopen; een Seabike. Een kruising tussen een fiets en een boot; een waterfiets uit de jaren 70 van de vorige eeuw, helemaal leuk! Wanneer we het hebben over hybride werken door de Corona dan zouden we kunnen denken aan een ambtenaar die opeens 50% een private functie heeft of iemand die voor de Corona 100% privaat werkte en nu opeens gedeeltelijk ambtenaar is geworden. Een andere hybride variant zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat iemand door de Corona opeens half ZZP’er is geworden en voor die tijd volledig in loondienst was. Of iemand had voor de Corona een puur administratieve functie bij bijvoorbeeld een verzekeraar en verkoopt nu in dezelfde baan in het kader van de duurzame inzetbaarheid opeens naar lentebloemen geurend natuurvriendelijk vega-toiletpapier. Deze vormen van hybride werken betreffen voorbeelden waarbij 2 ongelijksoortige zaken met elkaar vermengd worden: qua werkzaamheden of qua type functie.
Maar de vragen die ik hierboven stelde zijn meer van het niveau ‘ benzine en diesel zijn beiden brandstoffen dus het maakt eigenlijk niets uit wat je erin gooit’. Stel dat de gezinsomgeving officieel een onderdeel van het takenpakket is geworden dan kun je spreken van hybride werken. Maar wat er eigenlijk wordt bedoeld is een hybride werkplek: deels op kantoor en deels thuis werken. Dus werkgevers gaan straks de hybride werkplek invoeren en dan moet er natuurlijk enorm naar de RI&E gekeken worden want een ergonomisch gebrekkige werkplek is natuurlijk het begin van het einde. Een in de RI&E moeten zaken als Zoomvermoeidheid en eenzaamheid worden opgenomen, dus iedereen aan de RI&E!
Nieuwe leiders
Uiteraard moeten er ook nieuwe leiders komen; sterke nomadenleiders die de zwervende hybride werkende werknemers in hun dolend bestaan optimaal kunnen begeleiden. Want de werknemer zonder vaste werkplek op de zaak wordt een soort van nomade, een Touareg zonder vast bureau, een Inuit zonder vast ijswak met de leidinggevende als een soort van adviserend stamhoofd. De nomadeleidinggevende controleert niet maar houdt de boel bij elkaar, zorgt dat alle leden van de stam zich onderdeel van de familie blijven voelen en natuurlijk maakt de nomadenleidinggevende heldere resultatenafspraken op basis van flink veel eigen verantwoordelijkheid en vertrouwen.
Serieus?
Meent hij dit nou allemaal? Nou, wat denk je zelf? Zoals eerder al aangegeven is het niet handig om antwoord te geven op dit soort goed bedoelde maar slordige en onheuse vragen omdat het juist dit soort ‘klok- klepel- geen flauw benul hebbende opgestelde- vragenlijstjes het begin kunnen zijn van een bak ellende. Waarom deze drukte? Omdat de opgeleide professional, dus ook de register RSC-casemanager, straks bij de uitvoering van hun werk last gaat krijgen door de dataverwerking van de antwoorden van dit soort goed bedoelde vragenlijstjes. Nu al zie je de teksten met hybride werken om arbo-producten zoals een RI&E te verkopen. Een iets meer concreet voorbeeld? Nou, wanneer je band lek is dan los je het probleem niet op door het oliefilter vervangen. De problemen die ontstaan door een hybride werkplek vloeien veel meer voort uit de werkomgeving dan het werk zelf, het tegenovergestelde van wat de benoeming hybride werken suggereert. Hierover is begin dit jaar (in Q1-2021 bijvoorbeeld met HR avg op Verzuimdynamiek) in verschillende blogs al uitleg gegeven en zijn er al wat voorzetten voor oplossingen gedaan.
De managementgoeroe’s die nu digitale pagina’s vullen met richtlijnen voor de aansturing door de nomadenleidinggevende doen er goed aan eens een kop koffie met een antropoloog te drinken. De stamoudste of leider van nomadenstammen of natuurvolken is het middelpunt van de stam, letterlijk en figuurlijk, die de stam of het volk als het ware van binnenuit leidt. Dus de eigenschappen van een type leiderschap kunnen misschien wel veel overeenkomsten hebben, maar de sleutel tot succes zit eerder in de manier waarop de invulling wordt gegeven.
Problematiek met betrekking tot de hybride werkplek
Wanneer de hybride werkplek in de toekomst een steeds meer definitief karakter krijgt zal de oplossing van de nieuwe problemen veel meer moeten worden gezocht in het beantwoorden van nieuwe vraagstukken waar het relationeel verzuim betreft. Een van de uitdagingen wordt de steeds grotere afstand tussen de collega’s, teamleden en het management. Doordat de nieuwe werkplek als het ware in de directe privé leefomgeving van het hele gezin geparachuteerd wordt zullen werk (dus ook de leidinggevende) en privé zich in een ander krachtenveld opnieuw gaan zetten.
De interacties in de gezinssituatie, het wegvallen van de sociale werkomgeving met de collega’s, het vervagen van de scheiding tussen werk en privé, enzovoort. De antwoorden op deze vraagstukken vinden we niet door productjes te verkopen en zeker niet door slordig geformuleerde vragenlijstjes voor dataverwerking te gebruiken of nog meer aandacht aan preventie te besteden. Dat zijn programma’s die vooral goed zijn voor de omzet van een dienstverlener maar voor het vinden van oplossingen voor de problemen van de toekomst is het belangrijk dat niet de functie, niet de arbo-producten, niet de nomadenleider maar de werknemer zelf centraal komt te staan. In eerdere blogs en potcasts is al uitgelegd dat de positie van de werknemer door over-bescherming in wetgeving, CAO’s en allerlei verzuimbeleid voor steeds meer afhankelijkheid en minder zelfstandigheid en zichtbaarheid van de werknemer heeft gezorgd. Wetgeving en dienstverlening die geld (uitkeringen) als prioriteit en oplossing hebben en de werknemer daarmee zekerheid moeten bieden: je krijgt je uitkering dus al je problemen zijn opgelost.
Vanwege de overkill aan aandacht voor het geld en werk (de functie) is er bij de begeleiding meer focus op de financiële en juridische situatie van de werknemer dan op de werknemer zelf. Het is mogelijk juist deze tekortkoming die zich de komende jaren slecht gaat verdragen met de geschetste problematiek van de hybride werkplek. De complexheid die daardoor wordt veroorzaakt gaat uitmonden in een paradox met nog meer delicaat en privacy gevoelig verzuim waardoor de begeleiding nog veel meer werknemersgericht moet worden. Dus met de bestaande jungle aan wetgeving en regelgeving mag het duidelijk zijn dat de professionals niet geholpen worden met slordige vragenlijstjes en interessante ‘kijk mij lekker bezig zijn’ nieuwe leiderschapssprookjes van 1000 en 1 nachtmerries managementgoeroe-figuren. Het wordt een uitdaging en vechten tegen de standaard product oplossingen: maar door de werknemer en de visie: GTW (Gezondheid, Toekomst Werk, dan pas en niet als eerste) centraal te stellen gaan begeleiding en re-integratie beter aansluiten op de nieuwe uitdagingen die voor ons liggen.
De nieuwe privé/werk-cocktail vraagt om nieuwe vaardigheden, nieuwe kennis en nieuwe toepassingen die de professionals zich eigen zullen gaan maken. Daar waar de digitale arbodiensten zich presenteren is het heel goed mogelijk dat zich een spannende uitdaging gaat voordoen: de verzuimbegeleiding en re-integratie van de toekomst zal door het centraal stellen van de werknemer en GTW nog meer mensen-mensenwerk gaat worden dan het al was.
Bedankt voor jullie tijd, blijf allemaal gezond en veel leesplezier op www.verzuimdynamiek.nl
Hartelijke groet,
Herwin Schrijver
