Boven de oceanen is de lucht meestal erg schoon en daarom ontstaat er vaak een dunne sliert wolkjes achter de koers die een containerschip gevaren is. Deze wolkenslierten worden Ship Tracks genoemd en ontstaan door de aerosolen in de scheepsuitstoot. Aerosolen zijn minuscule kleine deeltjes en waterdamp is er gek op als ze in de lucht komen; samen vormen ze druppels: wolkjes. Des te meer aerosolen er in de lucht zijn des te meer druppels de wolken die erdoor ontstaan hebben. En wanneer een wolk heel veel druppels in zich heeft is hij erg helder en reflecteert daarom meer zonlicht met als gevolg: verkoeling.
Het overgrote deel van de aerosolen die in onze dampkring zweven zijn het gevolg van verbrandingsmotoren en dus mensgemaakt. Omdat bij de politieke benadering van het klimaatprobleem alle aandacht naar het opwarmend effect van de CO2 gaat is het afkoelend effect dat aerosolen (van verbrandingsmotoren) op de aarde hebben nog amper onderzocht. Heel voorzichtig begint er binnen de wetenschappelijke wereld wat ‘ruimte’ voor onderzoek te ontstaan. De eerste berekeningen laten zien dat er met bijzondere verwachtingsmodellen rekening gehouden moet worden. Omdat aerosolen net als CO2 uit verbrandingsmotoren voortvloeien kan het effect van de huidige klimaatkoers, in de ban doen van verbrandingsmotoren, op korte termijn wel eens een averechts effect hebben: de aarde wordt juist nog warmer in plaats van koeler! Binnenkort gaat er daarom met een speciaal daartoe bestemde satelliet worden onderzocht hoe groot het afkoelings-effect is. Dat de schonere lucht op korte termijn juist bijdraagt aan extra opwarming is al wel bewezen. De (extreem geringe) media-aandacht die dit soort onderzoek momenteel krijgt is mogelijk ook een indicatie voor de uiterst geringe politieke ruimte die er op dit moment voor de aerosolen-modellen bestaat. Niet geheel toevallig was dat ook het geval bij theorie dat Corona wel eens door aerosolen kon worden verspreid.
Ehhhh en wat heeft dit aerosolen-stukje nou helemaal met verzuim te maken zou je (kunnen) denken. Goed, nu wordt het mogelijk even iets complexer maar de overeenkomst is dat in de wereld van verzuim momenteel exact dezelfde (denk)patronen gehanteerd worden; er wordt vooral gedacht in oplossingen terwijl die dat (gelet op alle recente verzuim-records) bewezen niet zijn.
Hoe logisch is het dat een organisatie bijvoorbeeld heel veel aan Preventie doet en wanneer vervolgens het Verzuim door het plafond gaat als oplossing kiest om nog meer aan Preventie te doen? Dat komt omdat Preventie en de andere populaire onderwerpen binnen veel organisaties ‘politiek’ wel gangbaar en geaccepteerd zijn en het vervolgens daarom eenvoudig als oplossing kunnen worden gepresenteerd.
Hier is nieuws: verzuimproblemen kun je (net zo min als de opwarming van de aarde) niet oplossen. Het verschil lijkt triviaal maar is cruciaal: we moeten leren denken in hoe je verzuimproblemen moet behandelen. Denken in oplossingen is wat anders dan denken in behandelen.
Maar als we als organisatie bijvoorbeeld hebben gekozen voor het Eigenregiemodel en daarnaast ook heel veel aan duurzame inzetbaarheid, vitaliteit, leadership of preventie doen dan helpt dat toch ook tegen het verzuim?
Het Eigenregiemodel is vanwege bestaande wet- en regelgeving per definitie niet ok, de andere modellen zouden een positief effect kunnen hebben. Feit is echter dat de werknemers die al verzuimen weinig aan preventie of de andere genoemde ‘oplossingen’ hebben omdat ze er nauwelijks door ‘geraakt’ worden. Misschien is dat wel een belangrijke reden voor alle recente verzuimrecords: werkgevers zijn vooral bezig met het ‘oplossen’ van verzuim in plaats van het behandelen van verzuim.
Maar wat is dan het verschil?
Voor de duiding gaan we even terug naar het klimaatprobleem. De ‘oplossing’ nu is de verbanning van de verbrandingsmotor, het volplempen van landen en zeeën met foeilelijke windmolens, velden zonnepanelen en uiteindelijk werkt het waarschijnlijk niet. De behoefte is simpelweg groter dan het energieaanbod vanuit de alternatieve mogelijkheden. Daarnaast is de negatieve impact van de aerosolen-reductie mogelijk groter dan de positieve impact van de CO2-reductie. Stel dat de temperatuur in de toekomst hoe dan ook stijgt; dan is de behandeling van het klimaatprobleem (zie voorbeeldje van dijken) wellicht een betere optie. Minder hypothetisch, concreter, beter meetbaar en berekenbaar, eenvoudiger schaalbaar.
Misschien is zo’n doorgerekend en concreet in de kast liggend dijkenplan van 500 miljard Euro wat te abstract en daarom hier een klein concreet voorbeeld op individueel niveau. Stel iemand rijdt bewust een auto met een verbrandingsmotor en toert ongeveer 2.000 kilometer per maand. Als compensatie is er een systeem met zonnepanelen, batterij, oplader. Dan is het huis qua energieverbruik in de maand juni (nog paar dagen te gaan) 86% zelfvoorzienend. Zie volgende afbeelding.
De 100% score wordt paradoxaal teniet gedaan door het laden van elektrische auto’s. Waar het hele huis met 10 personen easy 1 nacht op de opgeslagen dag-energie van de batterij kan draaien (inclusief wasje draaien en afwasmaschine) ‘trekt’ een elektrische auto deze binnen 1 uur leeg. De maand juni geeft in de CO2-reductie voor de verbrandingsmotor genoeg compensatie (3.910 km) om ook in de meer zonne-arme maanden probleemloos 2.000 kilometer te kunnen rijden.
Op dit moment mag ik voor een verzekeraar nadenken over een plan voor de behandeling van het klimaatprobleem (in plaats van oplossing) om zo tot een concrete compensatie van de CO2-uitstoot van hun bedrijfsvoering te komen. Ook hier is vanuit dit onderwerp de brug geslagen naar het verzuim bij hun verzekerde werkgevers. Het ‘oplossen‘ van verzuim vindt net als bij andere thema’s haar oorzaak in de politieke aanvliegroute van het thema. De houdbaarheidsdatum van politici en partijen wordt aanmerkelijk verlengd wanneer zij in ‘oplossingen’ praten. Ook al is het aantoonbare en bewezen onzin, ‘oplossingen’ doen het altijd goed dus dan verzin je er gewoon een plausibele uitleg bij.
Voorbeeldjes?
Zegt de wet Walvis uit 2006 jou nog iets? Met deze wet werden een aantal financiële taken van het toen al disfunctionerend UWV naar de Belastingdienst overgeheveld. Sinds die tijd zijn er middels allerlei sleepwetjes bijna jaarlijks allerlei taken uit het UWV-takenpakket weggegumd en het helpt niet. Parlementaire enquête bij UWV? Vroeger rilde iedere ambtenaar wanneer de organisatie onder het vergrootglas ging.
In maart/april 2021 legde UWV (nog tijdens het lopende parlementaire onderzoek) de toenmalige minister van Sociale Zaken Koolmees een slikken-of- stikken-deal voor waarin met de introductie van de medisch sociale teams de verzekeringsarts buiten spel werd gezet. De grootste politieke uitdaging was het dichttimmeren dat UWV feitelijk al zo werkte hoewel dit wettelijk verboden is. Koolmees kon door de val van het kabinet de hete kastanje doorschuiven naar zijn opvolger Van Gennip die het probleem vervolgens oploste met de 60+regeling. Met deze tijdelijke maatregel krijgen werknemers van 60 jaar en ouder een enkeltje richting WGA waarbij de verzekeringsarts eigenlijk alleen nog in de verte op papier betrokken is. Zie voor meer info over dit onderwerp mijn vorige blog OCTAS.
Dus de politieke ‘oplossing’ voor een werkwijze van UWV die strijdig is met de wetgeving is (blijkbaar) niet het aanpakken van UWV maar het bedenken van een regeling die de aandacht afleidt van de rammelende en zeer kostbare uitvoeringsproblematiek bij UWV. Vervolgens maak je het probleemgebied onnodig groter waardoor het valide is om tijd in te kopen door een commissie te benoemen die pas veel later met een rapport kan komen. Tegen die tijd is de situatie qua media-aandacht weer in de luwte en is de waan van de dag belangrijker. Als noodverband moet er ondertussen natuurlijk concreet wel wat gebeuren en de ‘oplossingen’ die daarvoor bedacht worden legt de politiek dan het liefst terug in het veld.
En zo gaan we het verzuim dan aanpakken met door de Overheid ondersteunde methodes waarbij het vooral de werkgevers zijn die moeten zorgen dat werknemers langer leren, dat ze vitaler worden, duurzamer inzetbaar zijn, zelfsturend, etc. etc. Want, zo beweert men, dat zijn de oplossingen voor het verzuim-probleem. Dus wanneer je daarin gelooft kun je eigenlijk gerust stellen dat UWV dus best heel goed functioneert maar de uitvoering stroopt op en loopt vast omdat de werkgevers en werknemers niet actief genoeg zijn.😊 Daarom moeten er naast een strak Preventie-verhaal programma’s komen om deze groepen te activeren en wanneer die vervolgens door ‘de markt’ worden overgenomen is de verzuimproblematiek keurig van Overheid richting werkgevers geschoven.
We zien nu dat bij de adressering van de exploderende kosten in de Zorg voor dezelfde ‘oplossing’ wordt gekozen: Preventie. De burger moet meer bewust worden gemaakt van de kosten en zelf meer actief worden qua preventie en dan komt het helemaal goed. Dus de oorzaak voor het probleem ligt bij de burgers en niet bij de Politiek en het bestuur.
Broodje aap, want ook al eet er niemand nog vlees, rookt er geen sterveling meer en vallen we collectief en paar miljard kilo af: de kosten in de Zorg zullen door echte oorzaken zoals bijvoorbeeld management, vergrijzing en explosief gestegen loonkosten knalhard door het plafond gaan!
Averechts effect
Het politiek sturen op dit soort onderwerpen om de aandacht te verschuiven gebeurt door middel van nudging, een soort van subtiele indoctrinatie. Nudging en verzuim gaan erg slecht samen maar dit is net zo onbekend en onbespreekbaar als het eerder genoemde afkoelende effect van aerosolen uit een verbrandingsmotor. Wat is je gevoel bij de volgende stelling?
“De komende 5 jaar zullen het verzuim en de WIA-instroom nog verder stijgen als gevolg van het door organisaties gevoerde (opgelegde) beleid ten aanzien van Eigen Regie, Leadership, duurzame inzetbaarheid, vitaliteit, diversiteit en inclusiviteit.”
En hoe voelt zo’n stelling? Ongemakkelijk? Schokkend? Of juist verhelderend? Binnen heel veel grote organisaties sta je misschien best wel snel op straat wanneer je dit hardop roept en hier notities over schrijft. En toch zou het goed zijn wanneer organisaties zoals het RSC, de NVAB en NVvA hier een soort van ‘aerosolen-onderzoek’ naar gaan doen omdat er vooral bij politiek gestuurde thema’s (nudging) weinig tot geen aandacht en ruimte is voor de negatieve effecten.
Wat gebeurt er wanneer er door een dergelijk opgelegd beleid een mismatch ontstaat omdat de functie, werkzaamheden, opleiding(en), competenties, overtuiging ondergeschikt zijn gemaakt? Of wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen voor werknemers die ingegeven door het beleid ten aanzien van diversiteit of inclusiviteit in functies of werkzaamheden worden geplaatst die wel bij hun geslacht, kleur, geloof en geaardheid passen maar niet aansluiten op de groep of wie ze zijn als persoon? Aan het beleid kan niet worden getornd (daarmee ligt de oorzaak quasi als vanzelf bij de werknemer) dus welke vluchtroute kiest de werknemer dan? Wordt de keuze: uitspreken dat de functie te zwaar is en dat dit uiteindelijk ten koste van de gezondheid gaat? Of wordt het toch de afslag Verzuim en de schuld bij de werkgever neerleggen?
En is de werkgever in staat om kritisch naar het eigen beleid te kijken? Niet? Dan is de kans groot dat de werknemer min of meer gedwongen voor een van de genoemde ‘oplossingen’ moet kiezen en bijvoorbeeld naar een Leadership-training gestuurd. De werking van het beleid staat niet ter discussie dus we ‘helpen’ de werknemer met deze training het verzuim zelf aan te pakken. Zo wordt de mythe in stand gehouden dat verzuim een keuze is en de oorzaak dus bij de werknemer ligt.
Of erkent de werkgever dat de oorzaak/aanleiding niet eenzijdig bij de werknemer ligt en staat zij open om bijvoorbeeld register casemanagers en andere verzuimspecialisten in te schakelen? Autonome professionals die de ruimte krijgen om het probleem te duiden, bespreekbaar te maken en te ‘behandelen’ om zo het verzuim per casus individueel op te lossen?
Dit was mogelijk geen eenvoudige blog, daarom bedankt voor je uithoudingsvermogen en aandacht.
Groet,
Herwin Schrijver
Beuren, juni 2023
